۱-افراط در توجه به مسائل فردی( افراط در عبادت)

از همان وقتهایی که تصوّف در دنیای اسلام پیدا شد می بینیم افرادی را که تمام نیرویشان را صرف عبادت و نماز می کردند و سایر وظایف اسلامی را فراموش نمودند.

مثلا در میان اصحاب امیرالمومنین مردی را داریم به نام ربیع بن خثیم(خواجه ربیع معروف در مشهد) که او را یکی از زهّاد ثمانیه یعنی یکی از هشت زاهد معروف دنیای اسلام می شمارند. او بیست سال تمام کارش عبادت بود و یک کلمه هم به اصطلاح حرف دنیا نزد. در اواخرعمر قبر خود را کنده بود و گاهی در آنجا می خوابید و خود را موعظه می کرد که عاقبت باید بیایی اینجا. تنها جمله ای که غیر از ذکر و دعا از او شنیدند آن وقتی بود که اطلاع پیدا کرد مردم حسین بن علی (ع) فرزند پیغمبر را شهید کرده اند: "وای بر این امت که فرزند پیغمبرشان را شهید کرده اند!". می گویند بعدها استغفار می کرد که چرا من این چند کلمه را که غیر ذکر بود به زبان آوردم!

در همین زمان هم افرادی با چنین طرز فکرهایی می بینیم که اسلام برایشان در کتاب مفاتیح خلاصه شده است: ذکر، نافله، زیارت عاشورا خواندن، زیارت رفتن،... و همه همّ و غمّشان همین است.

این با تعلیمات اسلام جور در نمی آید. اسلام هم عمل می خواهد هم "بصیرت":

 لا یری الجاهل الّا مفرطا او مفرّطا : جاهل یا تند می رود یا کند. ( نهج البلاغه فیض الاسلام حکمت67)

این همه آیات در قرآن وجود دارد که به مسائل اجتماعی تاکید شده است:

ان الله یامر بالعدل والاحسان( نحل/90)

لقد ارسلنا رسلنا بالبیّنات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم النّاس بالقسط(حدید/25)

کنتم خیر امّه اخرجت للنّاس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنکر(آل عمران/ 110)

...

۲-افراط در توجه به مسائل اجتماعی

دسته دیگری از افراد هستند که معتقدند اسلام دین عمل و کار است و عبادت کار کسانی است که کار مهمتری ندارند و بیکارند. برخی از اینها مستطیع شده اند امّا به حج نمی روند. به تقلیدشان اهمیت زیادی نمی دهند. اگر به سفر رفتند و روزه شان قضا شد قضایش را انجام نمی دهند.

هردو دسته خود را مسلمان کامل می دانند در صورتی که هیچکدام مسلمان کامل نیستند. اسلام دینی است که هرگز "نومن ببعض و نکفر ببعض" را نمی پذیرد.

۳-علی علیه السلام نمونه ی کامل اسلام

در زندگی علی علیه السلام می بینیم که هم یک عابد واقعی است آنهم نه عبادتی که فقط خم و راست شود بلکه عبادتی که سراسر جذبه، سراسر شور، سراسر عشق،سراسر گریه و اشک است.

و از طرف دیگر او اجتماعی ترین فرد است آگاه ترین فرد به اوضاع و احوال مستمندان بیچاره ها شاکیان. در حالیکه خلیفه بود شخصا در میان مردم گردش می کرد و به کارهای آنها رسیدگی می نمود.

به تجار که می رسید می فرمود: "الفقه ثمّ المتجر" اول احکام تجارت را یاد بگیرید سپس تجارت کنید.

و اگر کسی دیر به دنبال کسبش می رفت به او می فرمود: "اغدوا الی عزّکم" صبح زود به دنبال عزت خود بروید یعنی بروید دنبال کار و روزی تان.

در مسند قضا بهترین و عادل ترین قاضی است.

در میدان جنگ یک فرمانده ی شجاع است کسی است که خودش فرمود: از اول جوانی جنگیده ام و در جنگ تجربه دارم.

روی کرسی خطابه بهترین خطیب است. روی کرسی تدریس بهترین مدرس است. و در هر فضیلتی همینطور. این است نمونه ی کامل اسلام.

انحرافات در دنیای اسلام از همین جا پیدا می شود که "نومن ببعض و نکفر ببعض". گوشه ای از اسلام را بگیریم و بچسبیم و گوشه های دیگر را رها کنیم. با این کار همه را فاسد می کنیم. همانطور که روش بسیاری اززاهد مسلکان ما کسانی که تمام اسلام را در کتاب مفتاح و بیاض و دعا و...جستجو می کنند غلط است، روش کسانی هم که بکلی از دعا و عبادت و فریضه ...استعفا داده و فقط می خواهند به مسائل اجتماعی اسلام بیندیشند غلط است.

به امید کسب بینش و بصیرت برای همه مسلمین

برای مطالعه بیشتر می توانید به کتاب آزادی معنوی استاد شهید مطهری مراجعه نمایید.

آیا شک زمینه ی یقین است ؟ اصلا می شود درباره ی خدا و اسلام , معاد , بهشت , جهنم و ... شک

 کرد ؟

 شهید  مطهری در کتاب "پيرامون جمهوری اسلامی " می گوید :

"دينی كه از مردم در اصول خود تحقيق می‏خواهد ( و تحقيق هم يعنی به‏ دست آوردن مطلب از راه تفكر و تعقل ) خواه نا خواه برای مردم آزادی فكر قائل است می‏گويد اصلا من از تو " لا اله الا الله " ی را كه در آن فكر نكرده ای و منطقت را به كار نينداخته ای نمی‏پذيرم نبوت و معادی را كه تو از راه رشد فكری انتخاب نكرده ای و به آن‏ نرسيده ای من از تو نمی پذيرم پس ناچار به مردم آزادی تفكر می‏دهد مردم‏ را از راه روحشان هرگز نمی ترساند ، نمی گويد مبادا در فلان مسئله فكر بكنی كه اين ، وسوسه شيطان است و اگر وسوسه شيطان در تو پيدا شد به سر در آتش جهنم می‏روی در اين زمينه احاديث زيادی هست از آن جمله است كه‏ پيغمبر اكرم فرمود : از امت من نه چيز برداشته شده است يكی از آنها اينست : « الوسوسه فی التفكر فی الخلق » يا : « التفكر فی الوسوسه فی‏ الخلق » يعنی يكی از چيزهايی كه امت مرا هرگز به خاطر آن معذب نخواهند كرد ، اينست كه انسان درباره خلقت ، خدا و جهان فكر بكند و وساوسی در دلش پيدا بشود مادامی كه او در حال تحقيق و جستجو است ، هر چه از اين‏ شكها در دلش پيدا بشود ، خدا او را معذب نمی كند و آن را گناه نمی‏ شمارد. "

اما با این شک چه باید کرد ؟

اين‏ شك كه پيدا شد بايد برای رفع آن تلاش كنی شك منزل بدی است ولی معبری خوب و لازم است . وقتی بد است كه تو در همين منزل بمانی ، شک برای بشر خوب است، اما نه این که هدف خوبی باشد و این شک روز به روز گسترده تر شود و بعد به خودت بیایی و ببینی که دیگر به هیچ چیز اعتقاد نداری و به همه چیز با دید شک و تردید نگاه می کنی.

در این پست قصد دارم سایت خوب و ارزشی http://www.x-shobhe.com  را که آماده پاسخگوئی به شبهات و سوالات ارسالی در زمینه های اعتقادی و سیاسی , قرآنی و ... از سوی بازدید کنندگان این سایت است را معرفی کنم . برای رفع شکها و تزلزل ها و تبدیل آن ها به یقین و ایمان هر چه سریع تر اقدام کنیم ، هیچ وقت دیر نیست!